Kermit Ruzvelt III – Pensilvaniya Universitetinin Hüquq Məktəbinin konstitusiya hüququ üzrə professoru, yazar. O, Amerika Birləşmiş Ştatlarının 26-cı prezidenti Teodor Ruzveltin nəticəsi və 32-ci prezident Franklin Ruzveltin uzaq əmisi oğludur.
Kermit Ruzvelt HafizTimes.com-a eksklüziv müsahibə verib. Jurnalist Hafiz Əhmədovun suallarını cavablandıran ABŞ-ın əfsanəvi prezidentlərinin varisi K. Ruzvelt müsahibə zamanı bir çox mühüm məqamlardan söhbət açıb, ilk dəfə olaraq Azərbaycan, Bakı ilə bağlı fikirlərini bölüşüb.
– Amerika Birləşmiş Ştatlarının 26-cı prezidenti Teodor Ruzveltin nəticəsi və 32-ci prezident Franklin Ruzveltin ailə üzvü kimi böyümək necə idi?
– Bu, müəyyən mənada ruhlandırıcı idi – belə təsir qüvvəsinə malik insanlarla bağlı olduğunu hiss etmək xoşdur. Bəzən ruhdan düşürdüm, çünki onlarla müqayisə olunmaq mümkün deyil. Ən yaxşı həll yolunun onların dəyərlərini təqlid etmədən təcəssüm etdirməyə çalışmaq olduğuna qərar verdim, ona görə də seçki siyasətinə qarışmıram.
– Ruzvelt ailəsində nə çatmırdı?
– Düşünürəm ki, Teodor Ruzvelt tam bir həyat yaşamaq: iş və şəxsi öhdəliklərini balanslaşdırmaqla əla iş gördü. Məsələn, uşaqları ilə çox vaxt keçirməyi bacarırdı. Çatışmayan şey bəlkə də ölçü ilə bağlı idi – Teodor Ruzvelt hər şeyi ifrat dərəcədə etdi.
– Sizin üçün Teodor Ruzvelt kimdir?
– O, çox heyranedici keyfiyyətlərə malik, ilhamverici bir fiqurdur. O, fərqli bir dünyanın parçası idi, lakin bu gün də əhəmiyyət verdiyimiz şeylər – bərabərlik, ətraf mühit və ədalət üçün mübarizə aparırdı.
– Sizcə, bu gün lider üçün ən vacib keyfiyyət nə olmalıdır?
– Düşünürəm ki, liderlər fərqli olan insanların həyatını başa düşməlidirlər. Bu, həqiqətən də hər şeyi hər kəs üçün daha da yaxşılaşdıran inklüziv siyasətlərə imkan verir. Eyni zamanda, düşünürəm ki, liderlər də siyasi rəqiblərinin vicdanla hərəkət etmədiklərini görməli və çətin seçimlər etməyə hazır olmalıdırlar.
– Koronavirus pandemiyasının indi dəyişən dünyaya gətirdiyi böyük problemlər nələrdi? Dünya üçün necə bir gələcək təsəvvür edirsiniz?
– İnanıram ki, koronavirus pandemiyası yox olacaq – görünür ki, yeni variantlar daha yoluxucu, lakin daha az şiddətlidir, buna görə də tədricən arxa plana keçəcək. Daha dəhşətli olmadığını düşünürəm. Uzun müddət davam edən Covid və bir çox uşağın əziyyət çəkdiyi itirilmiş məktəblə mübarizə ciddi problemlər yaradacaq.
- Amerika hökuməti Ukraynanın üzləşdiyi problemləri yaxşı həll edə bilirmi?
– Düşünürəm ki, Bayden administrasiyası əlindən gələni edir. Çox acınacaqlı vəziyyətdir.
– Rusiya Ukraynanı işğal etsə “hamı uduzacaq” (Volodimir Zelenski). Bu barədə nə düşünürsünüz?
– Bu günə qədər doğru görünür. Ukraynalılar çox böyük əziyyət çəkdilər, lakin Qərbin sanksiyaları ilə ruslara da əziyyət verdilər. Düşünürəm ki, işğal hamını daha da pisləşdirdi.
- “Qurban” olmaqla, “qəhrəman” olmaq arasında nə fərq var?
– Bu, qazanmaq və ya məğlub olmaq deyil. Bu bir münasibətdir – başınıza gələnlərə və ya etdiyiniz şeylərə verdiyiniz mənadır.
– Amerika Birləşmiş Ştatlarının 32-cı prezidenti Franklin D. Ruzveltin liderliyini nə təsdiq etdi? Franklin D. Ruzvelt sağ olsaydı Rusiya prezidentinə nə deyərdi?
– Franklin D. Ruzvelt ondan fərqli olan insanlarla empati qurmaqda çox yaxşı idi. O, çox imtiyazlı bir ailədən idi, lakin bərabərsizliyi azaldan qanunları dəstəklədi. Düşünürəm ki, işğaldan əvvəl 1938-ci ildə dediyini deyəcəkdi:
“Amma görünən budur ki, hadisələr silah təhdidinə çevrilib. Bu cür təhdidlər davam edərsə, dünyanın çox hissəsinin ümumi məhvə doğru getməsi qaçılmaz görünür. Bütün dünya, qalib xalqlar, məğlub olanlar və bitərəf millətlər əziyyət çəkəcəklər. Dünyanın belə bir taleyin məcburi əsiri olduğuna inanmaqdan imtina edirəm. Əksinə, aydındır ki, böyük dövlətlərin rəhbərləri öz xalqlarını yaxınlaşan fəlakətdən azad etmək gücündədirlər”.
Və sonra, 1941-ci ildə dedi: “Biz dünyanın digər demokratik dövlətlərinə maddi dəstək vəd etmişik – və biz bu vədi yerinə yetirəcəyik”.
– Güclü maliyyə sanksiyaları müharibələrin qarşısının alınmasında nə dərəcədə təsirli olacaq?
– Qorxuram ki, onlar bu istiqamətdə çox da təsirli görünmürlər.
– Franklin D. Ruzveltin dünya müharibəsindəki uğurunun sirri nə idi?
– Franklin D. Ruzvelt insanları birlikdə işləməyə ruhlandıra bildi.
-Hansı dövlətlər tarixin səhvlərindən nəticə çıxarmayıb?
-Düşünürəm ki, Putin rifahın fəthdən yox, əməkdaşlıqdan gəldiyi dərsini öyrənməyib.
– Ən çox sevdiyiniz Franklin D. Ruzvelt hekayəsi hansıdır?
– Mənim sevimli hekayəm Teodor Ruzvelt kimi Franklin D. Ruzvelt də fiziki problemlə – poliomielitlə üzləşməsi və gücünü artıraraq bununla mübarizə aparmasıdır.
- Qələbə sizin üçün nə deməkdir?
– Qələbə sülh deməkdir.
– Sizcə, hansı ABŞ prezidentləri sülhə gedən yolda ən mühüm rol oynadılar?
– Düşünürəm ki, Teodor Ruzveltin fəaliyyəti çox vacib idi: o, rus-yapon müharibəsi üçün sülh müqaviləsi bağladı. Həmin müharibənin Ukraynadakı müharibə ilə müəyyən oxşarlıqları var. Düşünürəm ki, Franklin D. Ruzveltin də fəaliyyəti çox önəmli idi, çünki başqa seçim qalmadıqda o, diktatorlara qarşı genişmiqyaslı müharibə apardı və onları məhv etdi. Mən çox ümid edirəm ki, Ukrayna münaqişəsi İkinci Dünya Müharibəsinin deyil, Rusiya-Yaponiya müharibəsinin yolu ilə gedə bilər.
- Bir çox liderlər sülh üçün mübarizə aparıb, sonra öldürülüb. Niyə belədir?
– Qələbəni fəthlə eyniləşdirən və müharibədən qazanc əldə edən insanlar həmişə var.
– Rusiyanın Ukrayna üçün nüvə silahından istifadə edəcəyi iddiaları ilə Xirosima və Naqasakinin bombalanması (İkinci Dünya Müharibəsi zamanı) arasında nə fərq var? Üçüncü Dünya Müharibəsi mümkündürmü?
– Xirosimanın bombalanması Yaponiyanı işğal edərək hər iki tərəfdən daha çox insan itkisi verməkdənsə, təslim olmağa vadar etmək cəhdi kimi məna kəsb edir. (Naqasakinin bombalanmasına haqq qazandırmaq daha çətindir, məncə.) Bu, Yaponiyanın tam məğlubiyyəti və rəhbərliyin dəyişməsi ilə başa çatmalı olan müharibənin son mərhələsi idi. Rusiyanın Ukraynada nüvə silahından istifadə etməsi səbəbsiz təcavüz müharibəsinin bir hissəsi olacaq və Rusiyanın işğalının bəyan edilmiş məqsədləri və əsaslandırmalarına tamamilə uyğun gəlməyəcək. Onsuz da ruslar azad etdiklərini iddia etdikləri insanları öldürürlər, lakin nüvə silahı ilə məhv etmək daha ekstremal versiya olardı.
- Azərbaycan Ordusunun Qarabağda qələbəsi haqqında nə düşünürsünüz?
– Düşünürəm ki, bu, Türkiyənin “Bayraktar” PUA-larının tanklara qarşı effektivliyini göstərir, ruslar isə indi öyrənirlər.
– Azərbaycan, Bakı haqqında fikirlərinizi bilmək istərdik. Bakını görmək istərsiniz?
– Mən Bakını görmüşəm! Uzun müddət əvvəl mən anam və onun bir qrup tələbəsi ilə (o, kollecdə Rusiya tarixindən dərs deyirdi) o vaxtkı Sovet İttifaqını gəzdim. Bakını görmək məni xüsusilə sevindirdi, çünki orada doğulmuş böyük şahmatçı Harri Kasparovu özümə ideal seçdim. Şahmatdan ayrıldıqdan sonra da onun karyerasını izlədim və düşünürəm ki, o, çox gözəl işlər görür. (HafizTimes.com)
pia.az
Digərxəbərlər
Populyar xəbərlər
