Son zamanlar yuxusuzluq problemi ilə demək olar ki, hər kəs qarşılaşır. Bu, təkcə yuxu çatışmazlığı deyil, həm də yaxşı yatmamaq, yuxuya getməyin çətinliyi, yuxudan yarımçıq durmaq və səhərədək oyaq qalmaq kimi hallarla səciyyələnir. Hətta yuxusuzluqdan əziyyət çəkənlər arasında sadalananlardan bir neçəsini eyni zamanda yaşayanlar da olur. Belə vəziyyəti müxtəlif səbəblərlə əlaqələndirirlər.
Həkim-nevropatoloq Qalib Əsədov Oxu.Az-a açıqlamasında qeyd edib ki, yuxusuz qalmaq immun sisteminə təsir edir:
“Yuxu təkcə insan orqanizminə yox, bütün canlılara xasdır. Orqanizmin mühüm fizioloji funksiyasıdır. Biz sutkanın üçdəbir hissəsini yuxuda keçiririk. Belə deyək, 60 yaşlı kişi ömrünün 20 ilini yuxuda keçirib. Bu, son dərəcədə vacibdir. Gün ərzində beyin enerji sərf edir. Bu səbəbdən də itirilən enerjinin miqdarı hansısa formada bərpa olunmalıdır. Həmin proses üçün isə yuxu vacibdir. İnsan yuxusuz qalanda daha tez xəstələnir, zəifləyir. Bioloji proses pozulduqda insan əzgin, yorğun olur”.
Həkim deyir ki, insan yuxuda olarkən cinayət də törədə bilər:
“Bəzən yuxuda olan insan qeyri-iradi hərəkətlər edir, gəzir. Bu, lunatizm xəstəliyidir. Yuxuda olarkən şəxs hətta cinayət də törədə bilər. İnsan yuxu görəndə onun əzələləri iflic vəziyyətində olur. Bunun səbəbi odur ki, sən gördüyün yuxunun təsirindən qaça, yanındakına xəsarət yetirə bilərsən. Beyindən əzələyə siqnal getmir. Lunatizm xəstələrinin isə əzələləri iflic olmur.
Müxtəlif səbəblərdən insanlarda tənəffüs sistemi pozulur. İnsan yatarkən əqli fəaliyyəti tamamilə dayanır, tənəffüsün keyfiyyəti aşağı düşür, qanda oksigenin miqdarı azalır. Bununla yanaşı, əgər tənəffüs sistemində hansısa problem varsa və yaxud insan kiçik otaqda yatırsa, bu problemlə üzləşir. Tənəffüsü bərpa etmək üçün beyin motor şöbələrini aktivləşdirir. Motor şöbə aktivləşdiyi üçün insan ayağa qalxır, daim etdiyi hərəkətləri etməyə başlayır. Lunatiki oyatsan belə, o, nə etdiyini bilməyəcək. Bu dövrdə xəstə yuxu görmür. Həmin şəxsi oyatmaq olar. Lakin bu bir qədər çətin olacaq”.
Nevropatoloq yuxunun keyfiyyətinə mənfi təsir edən qarabasmanın tam başqa anlayış olduğunu söyləyib:
“Qarabasma tam başqa bir anlayışdır. Bu, xroniki stres, əsəbi sarsıntı keçirənlərdə daha çox olur. Hətta adam yuxudan ayıla bilər. Bu, sinir sisteminin funksional sisteminin pozulmasının əlamətidir. Həmin şəxslərin həkim müdaxiləsinə ehtiyacları var”.
Maraqlı məqamlardan biri də budur ki, bəzən insan hesab edir ki, yuxuda hündürlükdən yıxılır.
“Yuxuya gedən zaman əzələlər boşalır. Bu ərəfədə əzələlər yavaş-yavaş boşaldığı üçün elə bilirsən ki, hündür yerdən yıxılırsan. Beyinə siqnal gəlir ki, əzələlər boşaldı. Birdən-birə boşluğa düşürsən. İnsan tam yuxuya getmədiyi üçün bu hal baş verir”, - deyə həkim qəribə halın izahını verir.
Həkimin sözlərinə görə, hər gün eyni saatda yatmağa çalışmalıyıq:
“Yuxunu tənzimləmək üçün ilk növbədə yataq otağının havasını tez-tez dəyişdirmək lazımdır. Bu proses yatmazdan əvvəl həyata keçirilməlidir. Yatmazdan öncə televizora baxmaq, kompüter və telefonla oynamaq məsləhət görülmür. Həmçinin yatmazdan bir saat qabaq təmiz havada gəzmək lazımdır.
Yuxusu qaçan insan kitab oxuya bilər. Çünki kitab oxuduqca insan rahat şəkildə yuxulaya bilir. Hər gün eyni saatda yatmağa çalışmalıyıq. Ümumiyyətlə, yataq otağında sakitlik, təmiz hava, yatağın rahat olması əsas şərtdir”.
Yuxu ilə bağlı maraqlı məlumatlar
Yuxu beynin fəaliyyət normasının minimal səviyyəyə enməsi və ətraf mühitə olan reaksiyaların azalması ilə müşayiət olunan təbii fizioloji prosesdir. Bu proses bütün heyvanlara, həmçinin bəzi həşəratlara məxsusdur. Bütün canlı varlıqlar öz güclərini bərpa etmək və həyat fəaliyyətini davam etdirmək üçün istirahətə ehtiyac duyurlar. Məcburi yuxu canlıların bütün cismi və zehni fəaliyyətlərini dayandırır.
Araşdırmalara görə, bizim gördüyümüz yuxular hazırkı vəziyyətimiz və ya xatirələrimizdə olanlardır. Görülən yuxu bir-iki saat ərzində yaddan çıxır. Gərginlik yaşayanda isə gec unudulur. Deyilənə görə, 15-20 dəqiqədən artıq yuxu görə bilmərik. İnsan bəzən yuxuda yuxu gördüyünün fərqində olur. Bu, lusid yuxu adlanır. Bəzi tədqiqatçılara görə, yuxudan oyandıqdan sonra yuxuları yazmaq, düşünmək, meditasiya etmək və reallığı sınamaq texnikalarını tətbiq etmək lusid yuxu görməkdə kömək edə bilər.
pia.az
Digərxəbərlər
Populyar xəbərlər
