Cümə, 29 Mart 2024
USD : 1.7
EUR : 1.8724
Hava
+25 ° Baku
+18 ° Quba
+17 ° Qusar
+22 ° Gəncə
+27 ° Lənkəran
+32 ° Naxçıvan
+30 ° Salyan
+19 ° Şəki

8 trilyon dollardan artıq xərc, 900 minə yaxın ölüm - ABŞ-ın 11 sentyabr irsi...

Birləşmiş Ştatlarda 3 minədək insanın həyatına son qoymuş 2001-ci il 11 sentyabr hücumlarının 20-ci ildönümündə Qərb mediası bu hadisələrin dünyada buraxdığı irsi müzakirə edir. “Reuters” agentliyi hücumların insanlara nəzarəti, insan haqları pozuntularını, qlobal miqyasda müharibələrin məcburi köçkünlüyü artırdığını yazıb.

11 sentyabr hücumları Birləşmiş Ştatlarda yeni təhlükəsizlik qanunlarına, terrorçuluğa qarşı kampaniyanın genişləndirilməsinə yol açdı.

Son 20 ilin müharibələri isə Birləşmiş Ştatlara 8 trilyon dollardan artıq vəsaitə, 900 minə yaxın ölümə başa gəlib. Bunu Braun Universiteti “Müharibənin Bədəli” layihəsi çərçivəsində hesablayıb.

Terrorçuluqla mübarizə yeni təhlükəsizlik qanunlarının qəbuluna, hökumətlərin nəzarəti gücləndirməsinə yol açıb. Kütləvi şəkildə data yığımına, süni intellekt alətlərindən getdikcə daha çox istifadəyə başlanıb.

Bu yaxınlarda “Pegasus” casus proqramı vasitəsilə 12-dək ölkədə onminlərlə insanın izləndiyi ortaya çıxıb.

Vaşinqtonda yerləşən Karnegi Beynəlxalq Sülh İnstitutunun aparıcı əməkdaşı Stiven Feldşteyn deyir ki, 11 sentyabr hücumları həlledici məqam oldu, Birləşmiş Ştatları nəzarət avadanlığı daxil olmaqla müasir texnologiya ixracına motivasiya etdi. Onun sözlərinə görə, hökumətlər istifadəçiləri izləməyin yollarını araşdırdığı bir vaxtda cəmiyyətin internetə və elektron kommunikasiyaya etimadı azalmağa başladı. 

“Bu da hökumətləri nəzarətin yeni formalarına əl atmağa şirnikləndirdi, bunu həm də qaçılmaz etdi”, – Feldşteyn vurğulayır.

“11 sentyabrın mirası davam edir: müasir metodlarla nəzarət və rəqəmsal izləmə metodları dünyanın müxtəlif yerlərində dərin kök salıb”, – o, sözlərinə əlavə edir.

“The Associated Press” agentliyi isə yazır ki, 11 sentyabr Birləşmiş Ştatlar üçün soyuq müharibədən sonrakı dövrdə yerini yenidən formalaşdırmaq şansı verdi.

"Sovet İttifaqının dağılmasından cəmi 10 il keçirdi. Amerikanın əlində dünyada yeganə supergücə çevrilməkdən ötrü mənəvi, maddi və hərbi imkanlar vardı. Ancaq bu imkanlar havaya sovruldu. 11 sentyabr yeni düzən deyil, xaricdə 20 illik müharibələrə səbəb oldu. ABŞ-ın özündə isə qəzəbli, incik və qondarma patriotlara, nəzarətin yüksəlməsinə, ümumi müdafiə naminə şübhəyə yol açıldı. Silahlı qüvvələrə ehtiram erası başladı, konqresmenlər nəzarəti azaltdılar, prezidentlərə terrorçuluqla mübarizədə hüquq-mühafizəyə deyil, orduya önəm vermək səlahiyyəti verdilər. Bu isə immiqrantlara qarşı əhval-ruhiyyəni gücləndirdi, bu daha çox müsəlman ölkələrə yönəldi və indi də davam edir”, – agentik yazır.

Dünyanın başqa yerlərinə gəlincə, Avropa boyunca ifrat-sağçı populist hərəkatlar yayıldı. Britaniya Avropa Birliyindən çıxmağa səs verdi. Çin davamlı şəkildə dünya düzənində önəmli mövqeyə çıxdı. Agentlik Prezident Co Baydenin ABŞ-ın əlinin gücünə inamı bərpa etməyə çalışdığını, amma bunun asan olmadığını yazır. O, müharibəni bitirdi, amma sonra nə olacaq?

"Taliban" avqustda Əfqanıstanı sürətlə tutdu, Birləşmiş Ştatlar və müttəfiqlərinin 20 il ərzində qurduğu hökumət və təhlükəsizlik qüvvələri çökdü.

 

“Ölkədən tələsik çıxmaq istəyən əfqanların təxliyəsində ABŞ-ın əlinin gücü görünmədi”, – məqalədə deyilir.

Agentlik ABŞ prezidentlərinin iyirmi il ərzində təhlükəsizlik sahəsində uğur qazandığını, 11 sentyabrdan sonra ölkədə böyük hücumun baş vermədiyini qeyd edir.

Qlobal miqyasda isə əl-Kaida zəiflədildi. İraq diktatoru Səddam Hüseyn devrildi.

“Amma strateji baxımdan, onun məhvi, ərəb liderlərinin Corc Buşa xəbərdarlıq etdiyi kimi sonuclandı: Səddamın əsas rəqibi İran güclənərək ABŞ-ın hədəflərinə və tərəfdaşlarına meydan oxumağa başladı”, – agentlik vurğulayır. (AzPolitika.info)

pia.az


Etiket:


Digərxəbərlər

General Mövlam Şıxəliyevin 2 milyondan çox əmlakı özünə qaytarıldı - Siyahı

Putinin ilhaq və səfərbərlik qərarı - Bundan sonra müharibənin taleyində hansı faktorlar əsas rol oynayacaq?

Populyar xəbərlər

Azərbaycanda polkovnik-leytenant vəfat etdi - Foto

Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi müharibə istəyir?..

Yarım milyon mənimsəyən baş həkim həbsdə öldü    

Şadlıq saraylarında menyular bahalaşdı - Qiymətlər

“Verdiyi koordinatlar o qədər dəqiq idi ki...” - Döyüş yoldaşları Milli Qəhrəman haqqında - Video

BMT Baş katibi azərbaycanlı diplomatı yüksək vəzifəyə təyin edib

Azərbaycanda taksilərdə gediş haqqı lövhəsinin nümunəvi forması açıqlanıb

Uçot dərəcəsi endirilir, amma kredit faizləri azalmır. Nədən...

Ən çox oxunanalar