“Transxəzər” boru kəmərinə qarşı Rusiya amili...

Xəzər dənizinin ( qapalı su hövzəsi) hüquqi statusunun təyin olunması üzrə beş Xəzəryanı dövlət başçısı tərəfindən imzalanan Konvensiya ölkəmiz üçün, ərazi sularımızın təyin olunmasında uğurlu tarixi siyasi hadisədir.

İmzalanan Konvensiyada Xəzərin təki ilə çəkilə biləcək boru kəmərlərlə bağlı hüquqi məsələ həllini tapsada, amma ekoloji problemə görə beş Xəzəryanı ölkənin razılığı yenidən sənəddə öz əksini tapıb. Qeyd edim ki, ekoloji bənd məhz Azərbaycanüçün xüsusi şamil olunub.

Bu gün Rusiya XİN xüsusi işlər üzrə səfiri Bratçikov bildirib ki, Konvensiyanın 14-cü maddəsinə əsasən, tərəflər bu boru kəmərini çəkə bilərlər: "Lakin tikinti layihəsi beynəlxalq müqavilələrdə göstərilmiş ekoloji tələb və standartlara cavab verməlidir". Deməli, Rusiya yenə də ekoloji məsələni qabardıb, Azərbaycanın nəzərdə tutduğu "TransXəzər" boru kımərinin çəkilməsinə icazə verməyəcək. Qeyd edim ki, Rusiyanın "ekloji" problemi sənədə salması, məhz Qərbin dəstək verdiyi Xəzər vasitəsi ilə Türkmənistan qazının Avropaya daşınmasının qarşısını almaqdır. Rusiya istəyir ki, türkmən qazı öz ərazisi vasitəsi ilə Avropaya ixrac olunsun.

Prezidenti İlham Əliyev bu ayın sonunda Rusiyaya səfəri gözlənilir. Təbii ki, bu səfər çərçivəsində Xəzərlə bağlı bir sıra məsələlər müzakirə ediləcək. Hesab edirəm ki, rəsmi Bakı Konvensiyanın 14-cü maddəsinin ekoloji problemlərlə bağlı bəndinə yenidən qayıtmalı, Moskva ilə bu məsləni yoluna qoymalıdır. Əgər, Rusiya bu kəmərin çəkilişinə bəhanə axtarıb, icazə verməsə, türkmən qazı gəmilərlə daşınıb "Cənub Qaz Dəhlizi" boru kəməri ilə Avropaya ötürülə bilər. Kremlin məqsədi "Qazprom" şirkəti türkmən qazını ucuz qiymətə alaraq, Avropaya satdığı maye qazı özü təyin etdiyi qiymətə satmaqla, qitəni enerji ilə şantaj etmək, həmçinin Türkmənistanı da özündən asılı vəziyyətə saxlamaqdır. Bundan əlavə, Rusiyanın Avropaya nəzərdə tutduğu "Türk axını" və " Şimal -2" qaz kəmərinə alternativin qarşısın almaqdır.
Göründüyü kimi, yaxın perspektivdə "TransXəzər" boru kəmərinin çəkilməsi gözlənilmir.

Təssüf ki, Xəzər dənizinin mübahisəli təbii ehtiyatlarının bölüşdürülməsi və daşınması ilə bağlı problemlər dondurulmuş olaraq qalıb.

pia.az