İran nüvə böhranı: Avropa rəsmi mübahisə mexanizmini işə salır

Böyük Britaniya, Fransa və Almaniya İranın 2015-ci il nüvə sazişinin əsas müddəalarını pozması ilə əlaqədar rəsmi mübahisə mexanizmini işə salıblar.

İran, reaktor yanacağı və nüvə silahı üçün də istifadə oluna biləcək zənginləşdirilmiş uran istehsalına dair məhdudiyyətlərindən artıq bir müddətdir ki, tədricən imtina etməyə başlayıb. Tehran bildirir ki, bu, 2018-ci ildə sazişdən çıxan ABŞ-ın yeni sanksiyalarının tətbiqinə cavab addımdır.

Məsələ öz həllini rəsmi mübahisə prosesi daxilində tapmazsa, BMT-nin əvvəlki qətnamələrində əks olunan sanksiyalar yenidən bərpa oluna bilər.

İki il əvvəl prezident Donald Trump İranla 6 ölkə arasında imzalanmış razılaşmadan çıxdığını elan edərək, Tehrana qarşı ABŞ sanksiyalarını bərpa edib.

ABŞ İranın məhdudiyyətləri qeyri-müəyyən müddətə saxlayacaq və ballistik raketlərin inkişafını dayandıracaq yeni razılaşma üzərində müzakirələrə başlamasını istəyir. İran isə yeni danışıqlardan imtina edir.

2015-ci ildə 6 ölkə (ABŞ, Çin, Rusiya, Fransa, İngiltərə və Almaniya) İranın nüvə proqramını məhdudlaşdırmaq məqsədilə birgə fəaliyyət planı imzalayıb.

Razılaşmaya görə, nüvə silahlarının hazırlanması üçün istifadə edilən uranın zənginləşdirilməsi məhdudlaşdırılmalı; bomba hazırlamaq üçün plutoniumun olduğu ağır-su reaktoru yenidən dizayn edilməli və bu prosesə daim beynəlxalq nəzarət həyata keçirilməli idi.

Əvəzində isə sanksiyalar aradan qaldırılmış və İran hökumətinin əsas gəlir mənbəyi olan neft ixracatına icazə verilmişdi.

Donald Trump İranla danışıqlara hazır olduğunu söyləyib

Ötən həftə Donald Trump ABŞ-ın İrana, "davranışını dəyişdirənə" qədər, əlavə maliyyə və iqtisadi sanksiyalar tətbiq edəcəyini də söyləyib.

ABŞ 2018-ci ildə birtərəfli olaraq müqaviləni tərk edib.

Bundan sonra İranın neft və maliyyə sektorlarını hədəfləyən sanksiyalar tətbiq edilməyə başlayıb. İran isə buna cavab olaraq razılaşma ilə nəzərdə tutulmuş öhdəliklərindən imtina etməyə başlayıb.

ABŞ Tehranın nüvə silahı əldə etmək niyyətində olduğunu bildirir. İran isə nüvə proqramının sırf sülh məqsədli olduğunu təkrarlayır.(bbc)

pia.az