Səbinə Tağıyeva yazır
Rəssamlıq bu şəhərdə əl-ayağı olmayan şikəst kimi ehtiyaclı yaşayır...
Gəncə istedadlar şəhəridir. Dünyaya nadir istedadlar bəxş edib. Gəncə deyəndə ilk ağıla gələn Nizami Gəncəvi olur, Məhsəti Gəncəvi olur. Baxdığım rəsm əsərləri də özünəməxsus rəng dili ilə bunları söyləyir. Gəncənin siması kimi...
Rəssamlıq - incəsənətin mənə görə ən yüksək zirvəsidir. Rənglərin işığında xəyallarının qanadından yapışırsan və səyahət üçün ayağın yerdən üzülür. Bu özü ayrı bir dünyadır. Bir əlin yaratdığı əsl Allah vergisi, möcüzədir. Çox zaman bu möcüzələrin çətin bir şəraitdə yarandığını görəndə insan iradəsinə, yaradıcılıq sevgisinə heyran qalırsan. Eynilə Gəncənin diqqət və qayğıdan uzaq düşüb az qala unudulan rəssam və heykəltaraşları kimi. Hətta gənc rəssamlar tanıyıram ki, heç olmasa bir balaca irəliləmək naminə Gəncəni tərk etməyi özlərinə borc bilirlər. Qocaman rəssamlar isə bütün bunlara rəğmən səssizcə boyalarına sığınırlar.
Yazıçı-publisist Nurəddin Babayev, rəssam-heykəltaraş Görüş Babayev kimi şəxsləri bəxş edən Babayevlər nəslinin bəxş etdiyi şəxslərən biri də Nazim Babayevdir. O, 1939-cu ildə dünyaya göz açıb. İlk rəssamlıq təhsilini Gəncə Rəssamlıq Məktəbində aldıqdan sonra Əzim Əzimzadə adına Dövlət İncəsənət İnstitutuna daxil olub. Sonra isə Gəncə Rəssamlıq məktəbinin direktoru vəzifəsinə təyin edilib. Bu vəzifədə ikən bütün rəssamların arzuladığı kimi məşhur Leninqrad Rəssamlıq Akademiyasında əlavə təhsil almağı düşünüb. Lakin dəfələrlə buna cəhd etsə də "Partiya tarixi" imtahanından kəsilib.
"Bilirsiz, Brejnevin vaxtında çinlilərə geniş imtiyazlar verilmişdi. Onlar istər təhsil, istərsə də işlə hər cür təmin olunurdular. Akademiyalarda da vəziyyət bu idi. Onları yerləşdirmək üçün biz azərbaycanlıları sıxışdırmaq lazım gəlirdi. Altı imtahan idi, beşindən keçsəm də sonuncu "partiya tarixi"ndən kəsilirdim. İmtahan "Brejnev bu qurultayda nə dedi, nə haqda çıxış etdi?" kimi suallardan ibarət olurdu. Onun da çıxışı nə olacaqdı ki, təsərrüfat ,donuzçuluq, əkincilik və s. Gördüm Leninqradda alınmadı, Xarkova getdim. Yenə də eyni mənzərə... Amma sağ olsun, kəsildiyim vaxt Rəssamlıq Akademiyasının rektoru Oreşnikov (SSRİ Xalq Rəssamı Viktor Oreşnikov) imtahan zalına gəldi, işimi (rəsmi) görüb çox bəyəndi.
Vəziyyəti bildikdə isə imtahan götürən müəllimləri tənbehləyib qiymətimi düzəltdirdi və növbəti imtahanda ayna qarşısında oturmuş qadının naturadan təsvirini bir neçə günə bitirməliydik. Ən gec başlasam da ən fərqli işləyən mən oldum. Oreşnikov xüsusilə maraqlanıb, şəkilə baxdı və əlini çiynimə vuraraq "Afərin Babayev" söylədi".
Aram-aram danışığına fasilə verdi bir az. Nazim Babayevin dərin qırışlarla örtülmüş üzündəki sakit ifadə, baxışlarında o illərdə yaşadığı iftixar hissini həsrət dolu canlandırmağa mane olmurdu: "Beləcə qəbul olundum. Amma Akademiyanı bitirə bilmədim. Anamın vəziyyətinin yaxşı olmadığını biləndə Azərbaycana qayıtdım. Akademiyadan çağırış məktubları gəlsədə bir daha getmədim."
Nazim müəllim darısqal, alaqaranlıq emalatxanasındakı soyuğu narazılıq ifadə etməyən təbəssümü ilə isidir. Dözməyib: " Nazim müəllim, bir Əməkdar Rəssamın belə şəraitsiz emalatxanada çalışmasını mən qəbul edə bilmirəm" dedim... 70 ci illərdən bəri bir dəfə də olsun təmir görməmiş bu kiçicik emalatxananın sınıq-salxaq qapı-pəncərəsindən içəri daxil olan işıq seli belə, nəm divarlardakı kölgələri qova bilmir. Rəssamlığın yaxşı gəlirinin olmadığını, bir əsərin ucuz başa gəlmədiyini nəzərə alsaq, özünün təmirə tam imkan etməyəcəyini anlamaq çətin deyil.
Etirazımı yenə təbəssümlə qarşıladı: " Buna da şükür. Mən narazı deyiləm. Çünki Gəncədə emalatxanası olmayan rəssamlar var" dedi. Bu sadə, təvazökar, könülü tox insanın öz qayğıları arasında başqalarının qayğısını çəkməyinə heyrət edirəm. Sonra mövzunu dəyişib sırf yaradıcılığından danışdı. Emalatxanasında elə çox rəsm saxlamır. Görünür, şəraitsizliklə əlaqədardır. Nazim müəllim dağlara, təbiətə vurğun bir insandır. Yaradıcılığının əsasını təbiət qoynunda yaradan rəssam ailə qayğıları ilə əlaqədar ən gözəl əsərlərini dəyər-dəyməzinə yabançılara satır. Hətta bu rəsmlər ayrı-ayrı adlar altında şəhərlər dolaşır. Nazim müəllimin öz əsərlərinə imza atmamaq kimi bir xüsüsiyyəti vardı bu yaxınlaradək. Səbəbini soruşduqda sadəcə rəsmlərdə imzanı sevmədiyini və onsuzda hər bir rəssamın öz dəst-xəttinin olduğunu, fərqləndiyini bildirir. Bəlkə də əsas səbəb işinə həddindən artıq tələbkar olan rəssamın əsərlərdəki mövzu və rənglərə daxil olmayan ən balaca nöqtəyə də qısqanc yanaşmamasıdır. Daha çox fırça zərbələriylə "mazok" üslubunda işləyən rəssamla söhbət əsnasında naturalizm və hazırda məşhurlaşan hiperrealizmdən danışdıq. Düşündüyüm kimi bunu sevmədiyini, adi bir fotodan fərqlənməyən əsərə çəkilən zəhmətin az qala hədər olduğunu soyləyir. Nazim Babayevə görə, rəssam əsərə özündən nəsə verməlidir, yeni bir rəng, duyğu, ruh... Nəysə ki bir fərqlilik. Və mən onun bu fikriylə məmuniyyətlə razılaşdım.
Təkcə razılaşmadığım isə Əməkdar Rəssamın iş şəraitidir. Gəncə rəssamları üçün yeni bir emalatxananın tikintisi ilə əlaqəli bildiyimə görə əsrimizin ilk illərində göstəriş olub. Amma hələ də nə tikinti, nə tikinti üçün ərazi var. Rəssamlıq bu şəhərdə əl-ayağı olmayan şikəst kimi ehtiyaclı yaşayır. Ümüdvaram ki, tezliklə Azərbaycanın ikinci şəhəri olan Gəncədə incəsənət və mədəniyyət sahəsini də canlandıracaq islahatlar həyata keçiriləcək və qocaman Əməkdar Rəssam Nazim Babayev də bu ada layiq olmayan emalatxanadan daha işıqlı, geniş bir emalatxanada yaradıcılığını davam etdirəcək.
pia.az