İqtisadçı-ekspert: “Bu gün manatın məzənnəsinə birmənalı şəkildə təsir göstərən faktor manat bazasıdır. Bu baxımdan Mərkəzi Bank manat bazasının həcmi vasitəsilə milli valyutanın məzənnəsinə təsirləri qoruyub saxlayır”
“Gələcəkdə bankların sayının 20-yə endirilməsi istisna olunmur”.
Bu sözləri iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramov “Moody’s Investors Service” kredit reytinqi agentliyinin “Xalq Bank”ı “çox yüksək riskli” bank elan etməsini şərh edərkən PİA.AZ-a açıqlamasında qeyd edib.
Nüfuzlu beynəlxalq kredit reytinqi agentliyi “Moody’s Investors Service” Azərbaycanda aktivlərinin həcminə görə 4-cü böyük bank olan “Xalq Bank”ı “çox yüksək riskli” bank elan edib. Agentliyə görə, “Xalq Bank”ın aktivləri və gəlirliliyi təzyiq altındadır. “Moody’s” bildirir ki, reytinqlərin azaldılması, manatın devalvasiyalarının mənfi təsiri fonunda davamlı əlverişsiz şəraitdə fəaliyyət göstərən bankların kapital buferlərinin, maliyyələşmələrinin və likvidliklərinin pisləşməsini əks etdirir. Bu isə onu göstərir ki, Azərbaycan banklarının depozit problemləri günü-gündən böyüməkdədir. Hesab etmək olarmı ki, “Xalq Bank” vasitəsilə də Beynəlxalq Bankda olduğu kimi ölkənin maliyyə sektoruna ciddi ziyanlar vuran proseslərin olması gözləniləndir və bu, manatın yeni devalvasiyasına səbəb ola bilər?
Mövzu ilə bağlı PİA.AZ-ın əməkdaşı iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovun fikirlərini öyrənib.
Vüqar Bayramov: “Digər bankların, xüsusilə də problemli bankların bu gün bank sektoruna təsirləri “Beynəlxalq Bank” qədər deyil”.
“Beynəlxalq Bank”dakı problemlərin manatın məzənnəsinə təsir etmədiyini vurğulayan Vüqar Bayramova görə, bu hal sadəcə olaraq bank sektoruna olan inama zərbə vurur:
“Rəsmi məlumatlara görə, hazırkı şəraitdə 4 bankın problemi daha ciddidir və bu bankların sağlamlaşdırılması istiqamətində müəyyən addımların atılması nəzərdə tutulur. Bizim qiymətləndirmələrimizə görə, Azərbaycanda 20 bank sistem əhəmiyyətli hesab olunur. Bu isə o deməkdir ki, gələcəkdə bankların sayının 20-yə endirilməsi istisna olunmur. Çünki sistem əhəmiyyəti olmayan bankların problemləri daha geniş olur və çox təəssüf ki, banklar xüsusilə neftin qiymətinin aşağı düşdüyü dövrlərdə real addımlar ata bilmədi. Nəticədə bu gün problemli bankların sayında artımlar mövcuddur və bankların kredit reyestrlərinin davamlı olaraq aşağı salınması və ya dəyişdirilməsi prosesi baş verir.
“Beynəlxalq Bank”a gəlincə, bu bank uzun müddət Azərbaycan və Qafqazın böyük bankı olub və səhv etmirəmsə, Azərbaycan bank kapitalının 1/3 hissəsi həmin bankın payına düşür. Bu baxımdan “Beynəlxalq Bank”ın ümumi bank sektoruna təsiri digər banklardan tamamilə fərqlidir. Bu bank sistem əhəmiyyətli bank olmaqla yanaşı, ən əhəmiyyətli sistem bank idi. Ona görə də “Beynəlxalq Bank”ın problemlərinin genişlənməsi bank sektoruna daha çox ziyan vururdu.
Digər bankların, xüsusilə də problemli bankların bu gün bank sektoruna təsirləri “Beynəlxalq Bank” qədər deyil. Məlum problemlər “Beynəlxalq Bank”ın aktivlərinin böyük olması ilə bağlı idi. Sözsüz ki, böyük banklar var, amma hələlik bu böyük banklarda “Beynəlxalq Bank” aktivlərinə yaxın ciddi problemlər müşahidə olunmur. Buna baxmayaraq, sistem əhəmiyyəti olmayan banklarda yaşanan problemlər bank sektoruna olan inama ciddi zərbə göstərir. Hansısa bank müflis olursa, nəticədə sektora olan inam azalır. Çünki bank sektoru həssas sektordur. Burada söhbət vətəndaşın öz pulunu bankda saxlamasından gedir. Real sektorda bir şirkət müflis olursa, digər şirkətin rəqabət imkanları genişlənir. Ancaq bank sektorunda bir bankın müflis olması digər bankların effektivliyini aşağı salır. Nəticədə sektora olan etibar azalır.
Mən düşünmürəm ki, indiki halda müflisləşən banklarla manatın məzənnəsi arasında birbaşa əlaqə var. Mövcud vəziyyətdə dolayı əlaqənin olmasına baxmayaraq, indiki məzənnə daha çox Mərkəzi Bankın hansısa alətlərdən istifadə etməsiylə bağlıdır. Bu gün manatın məzənnəsinə birmənalı şəkildə təsir göstərən faktor manat bazasıdır. Manat bazasının həcminin milli valyutanın məzənnəsinə təsirləri daha çoxdur. Bu baxımdan Mərkəzi Bank manat bazasının həcmi vasitəsilə milli valyutanın məzənnəsinə təsirləri qoruyub saxlayır”.
Vüqar Bayramov: “Banklara dövlət dəstəyi artırılmalıdır”.
Mövcud şəraitdə bankların depozit problemlərinin ortadan qaldırılması və bu sahədə münbit mühitin yaradılması üçün hökümətin atmalı olduğu addımların şərtlərinə gəlincə, iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramov bildirib ki, banklarının fəaliyyətinin aktivləşməsi üçün toksik bank aktivlərinin və problemli kreditlərin idarə edilməsi ilə bağlı xüsusi bir dövlət proqramının hazırlanmasına ciddi ehtiyac var:
“Əslində birinci devalvasiyadan sonra atılacaq addımlar barədə təklifim olmuşdu. Mən daha əvvəl xarici valyuta ilə götürülən kreditlər üçün yeni mexanizmlərin hazırlanması, güzəştlərin tətbiq olunması və devalvasiyadan sonra yaranan fərqin üç tərəf (dövlət, kredit götürən və bank) arasında bölüşdürülməsi təklifini irəli sürmüşdüm. Düşünürəm ki, bu təklif bank sektoru üçün olduqca vacib məqamdır və reallaşdırılmasına ehtiyac var. Həmçinin banklarda olan əmanətlərin indeksiyasiyası çox vacibdir. Bu, banklara vəsaitlərin cəlb edilməsinə səbəb ola bilər.
Eyni zamanda təxminən 1 il öncə hökümətə ABŞ-da olduğu kimi, toksik bank aktivlərinin və problemli kreditlərin idarə edilməsi ilə bağlı xüsusi bir dövlət proqramının hazırlanmasını təklif eləmişəm. ABŞ-da belə bir proqram 2008-ci ildə, qlobal maliyyə böhranı dövründə qəbul edildi və bu proqram nəticə etibarilə təxminən 60 milyard dollarlıq toksik bank aktivlərinin alınaraq, qiymətli kağızlar bazarına çıxarılmasına səbəb oldu. Bu isə bankların fəaliyyətinin yenidən aktivləşməsinə gətirib çıxardı. Bu baxımdan düşünürəm ki, banklara dövlət dəstəyi artırılmalıdır”.
Gülşən ŞƏRİF
pia.az
Digərxəbərlər
Populyar xəbərlər
