Neftin bahalaşması qeyri-neft sektorunun inkişafını ləngidə bilərmi?

Bir qisim isə hesab edir ki, neftin bahalaşması hökumətin neft gəlirlərinə arxayınlaşaraq, böhran dövründə ölkənin qeyri-neft sektorunun inkişafı istiqamətində başladılan islahatların arxa plana keçiriləcəyindən ehtiyatlanır. Bu mövqedə olan şəxslər aşağı qiymətlərin yaxın müddətdə davam etməsinin daha sərfəli olduğunu deyirlər.

Artıq altı aya yaxındır neftin dünya bazar qiymətində artım davam edir. Bu müddət ərzində hökumətin qeyri-neft sektorunun inkişafı prioritetindən geri çəkilməsi halları müşahidə edilirmi? 

Yaxın gələcəkdə daha yüksək qiymətlər qalarsa, bu sektorun inkişafı üçün başladılan tədbirlər yarımçıq qala bilərmi? 

İqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov hesab edir ki, məsələ kifayət qədər aktualdır: “Bir çox insanlarda həqiqətən elə təəssürat var ki, neftin qiymətlərinin bahalaşması islahatlardan uzaqlaşmaya gətirib çıxara bilər. Bu yanaşmalarda müəyyən həqiqətlər var. Çünki bu təəssüratlar da mövcud dünya təcrübəsindən çıxış etməklə yaranır. Belə ki, 90-cı illərin əvvəllərində neftin ucuzlaşması neft ölkələrində islahatların başlanmasına səbəb oldu. Lakin qiymətlər artandan sonra onlar islahatlardan faktiki olaraq imtina etdilər, neftdən kəskin asılılığa düşdülər. Bu cür təcrübələrin olması Azərbaycan üçün də narahatlıqların yaranmasına əsas verir. Azərbaycan resurs bolluğunun yaratdığı pis avantajlardan kifayət qədər yararlandı. Ölkəmiz “resursların lənəti” deyilən durumu yaşadı”.

Ekspertin sözlərinə görə, ölkədə hazırda islahatların arxa plana keçirilməsinin ciddi əlamətləri hiss olunmur: “Hər hansı bir ciddi istiqamət dəyişikliyi hiss edilmir. Bir neçə gün əvvəl ölkə prezidentinin Azərbaycan brendinin xaricdə təqdimi və sair sahəyə dövlət dəstəyinin genişləndirilməsi haqqında sərəncam imzaladı. Dünənsə xarici sərmayələrin qorunması üçün “İnvestisiyalar haqqında” yeni qanun layihəsinin hazırlanması barədə sərəncam verdi. Bu proseslər gedir, lakin bəzi istiqamətlərdə müəyyən şübhələrə əsas verən hallar da var. Məsələn, neftin qiymətinin artması ilə hökumət fiskal konsolidasiya siyasətinin istiqamətlərində müəyyən dəyişikliklərə gedir. 2017-ci ilin ikinci yarısında bu meyllər daha aydın hiss olunur. Belə ki, ötən ilin dövlət büdcəsinə yenidən baxılaraq xərcləmələr artırıldı, eyni zamanda Dövlət Neft Fondunun da xərcləri çoxaldıldı. Digər tərəfdən, 2018-ci ilin büdcəsində neft gəlirlərinin payı artırıldı, Neft Fondundan büdcəyə transfertin həcmi ötən ilkinə nisbətən 3 milyard manatdan yuxarı olacaq, investisiya xərclərinin həcmi 2017-ci ildəkindən 2 dəfə çox olacaq. Daha sonra məzənnə siyasətində də dəyişiklik hiss olunmaqdadır. Hökumət real üzən məzənnə tətbiq etmir, məzənnə tənzimlənməsi davam etdirilir. Bunlardan əlavə, strateji xəritələrə əsasən ötən il ölkədə neft vəsaitlərinin xərclənməsi ilə bağlı qızıl qaydalar hazırlanıb qəbul edilməliydi. Lakin belə bir qayda hələ də ortaya qoyulmayıb”.

R.Həsənovun dediyinə görə, bütün bunlar insanlarda müəyyən narahatların yaranmasına gətirib çıxarır: “Lakin düşünürəm ki, neftin indiki qiymət səviyyəsində islahatların davam etdirilməsi daha çox gözləniləndir. Bu proses ləng də olsa davam edəcək. Əgər qısa müddət ərzində neftin qiyməti 150 dolları keçərsə, o zaman islahatlardan geri çəkilmələr güclənə bilər.”(“Yeni Müsavat”)

Şahidi olduğunuz hadisələri çəkib bizə göndərin!